RİSALE-İ ÜSTÜVANİ, Üstüvânî Mehmed Efendi, elyazma, Osmanlıca, 1122 (1710), deri cildinde, baştan 20 varak ve içinde bazı varaklar sonradan tamamlanmış, 212 sayfa, 15x10cm.

Üstüvânî Mehmed Efendi 1017 (1608) senesinde Şam’da doğdu. 17. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde önemli bir fikir hareketi olarak ortaya çıkıp daha sonra tasavvufla fıkıh erbabı arasında ciddi tartışma ve kavgalara yol açan, Kadızâdeliler hareketinin Kadızâde Mehmed Efendi’den sonra ikinci önemli lideridir. Kuvvetli bir vâiz olduğundan taraftarlarınca “Sultânü’l-vâizîn” diye anıldı. Üstüvânî halkın ve ulemânın önemli bir kısmı üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Bu risâlede imanın ve İslâm’ın şartlarına dair konular açıklanmaktadır. Eser sade bir Türkçe ile yazılmıştır. Risâlenin “Şirk” bölümünde onun sert, katı ve kesin hükümlerinin izleri açıkça görülür. Tasavvufa karşı tavrı yanında evliya kabirlerinden medet umulmasının bid‘at olduğu gibi görüşleri de burada yer alır. “Devir, Raks ve Teganni Beyanındadır” adlı bölümde bunun da bid‘at sayıldığı yolundaki görüşleri yer alır. Osmanlı fikir dünyasının bir devrine ışık tutması açısından kıymetli bir eserdir.